Rat Rusije i Ukrajine te Izraela i Hamasa trenutno su u globalnom fokusu, ali u ovom trenutku čak 32 države svijeta su u ratnom stanju, a širom planete tinja još nekoliko žarišta potencijalnog sukoba.
Na sajtu World Population Review, gdje se mogu naći aktuelni podaci, navodi se da se u 12 država trenutno vodi građanski rat, a primjetno je da je najviše riječ o zemljama na tlu Afrike i Bliskog istoka: Avganistan, Irak, Jemen, Sirija, Libija, Etiopija, Somalija, Centralnoafrička Republika, DR Kongo, Mali.
U daljem, reći ćemo samo da sukob u Avganistanu sa prekidima traje od 1978. godine, a rat se, osim građanskog, vodi i kao sukob protiv terorističkih organizacija, prije svih Talibana. U sukobu, gdje su i SAD odigrale veliku ulogu, žrtve sa svih strana broje se u stotinama hiljada (samo u 2020. preko 30.000).
Palestina i Pojas Gaze, o kojima ćemo nešto kasnije, usko su vezani i za ono što se dešava u trouglu Irak, Sirija i Liban (u kojem je Hezbolah, koji takođe vodi rat sa Izraelom). U sličnoj situaciji je i Sirija, koja, osim klinča sa Izraelom, vodi rat sa koalicijom islamističkih militantnih grupa. No, tu nije kraj. Na sjeveroistoku Sirije u sukobu su Sirijske odbrambene snage, koje su pod kontrolom Kurda, sa arapskim plemenima, a ulogu u ratu ima i Turska, koja ratuje sa Kurdima.
U Jemenu nije ništa bolje. Građanski rat vodi se još od 2014. godine, između Huta, koji kontrolišu dio teritorije i koji su proglasili svoju vladu, uz podršku Irana, i snaga regularnog predsjednika Jemena, koji je takođe proglasio vladu, a koga podržava Saudijska Arabija. Do sada je, prema raznim podacima, stradalo više od 140.000 ljudi. Huti su uzeli učešće i u izraelsko-palenstinskom sukobu raketirajući Izrael.
Situacija u Etiopiji eskalirala je u novembru 2020. godine, između suprotstavljenih političkih organizacija, a sukob koji je po nekim izvorima odnio više od 50.000 žrtava, proširio se i na Sudan, Somaliju i Eritreju, koja je čak poslala trupe u konflikt.
Ako se za neki sukob može reći da je u sjenci rusko-ukrajinskog i onog u Pojasu Gaze, to je svakako građanski rat u Mjanmaru, koji je od svog početka 2021. godine odnio preko 50.000 života, a raselio više od dva miliona ljudi. Sukob je počeo vojnim pučem 1. februara 2021. godine, zbog nesuglasica između vojske – Tatmadaw, i civilne vlade Nacionalne lige za demokratiju. Mnogi ovaj sukob nazivaju najdužim građanskim ratom u istoriji koji nikoga ne interesuje, te jednim od najnasilnijih.
Mjanmar je inače raznovrsna zemlja, u kojoj živi preko 135 etničkih grupa.
Ni američki kontinent nije pošteđen sukoba. Meksiko je najveće poprište rata droge u svijetu. Cijela država bukvalno je podijeljena na kartele, a svaki od njih upravlja određenom teritorijom. U sukobu kartela i Vlade Meksika od 2006. godine naovamo poginulo je najmanje 350.000 ljudi, dok se preko 70.000 vodi kao nestalo.
Građanska rat – rat droge je i u Kolumbiji, politička nestabilnost vlada u Venecueli te drugim državama Južne Amerike.
Samo u 2023. godini 39 država svijeta imalo je ratne žrtve. Razlozi: građanski rat, droga, sukob bandi, sukobi na granici, etničko nasilje, terorizam…
Pored otvorenih sukoba, imamo i niz primjera gdje se ratni fitilj može lako upaliti. Tu su na prvom mjestu Sjeverna i Južna Koreja, čiji su odnosi užareni decenijama i gdje postoji stalna opasnost za sukob, posebno kada se u obzir uzme dosta nepoznanica u vezi s ratnim arsenalom koji posjeduje zvanični Pjongjang.
Trvenja su na snazi i na relaciji Kina i Tajvan, jer Peking tu teritoriju prisvaja sebi. Potencijalno, može da dođe i do sukoba između Irana i Pakistana, koji godinama udaraju jedni na druge, a za mnoge je zabrinjavajuće to što zvanični Teheran ne odustaje od širenje sopstvenog nuklearnog programa.
Naravno, za sami kraj, ostavili smo dva sukoba koja su najviše u fokusu, a to su rat Rusije i Ukrajine te Izraela i Palestine.
Rat u Ukrajini, koji je počeo 22. februara 2022. godine, (tvrdi se da je počeo još 2014. godine) zbog namjere Rusije da denacifikuje svoje komšije i prevede teritorije Ukrajine u kojima živi većinsko rusko stanovništvo pod svoje okrilje, ušao je u svoj 842. dan. Broj poginulih premašuje stotine hiljada. Svijet je zbog ovog sukoba u dodatnoj krizi nakon što su pojedine evropske i svjetske države dozvolile da se njihovim oružjem gađaju ruski ciljevi iz Ukrajine.
Rat u Pojasu Gaze počeo je 7. oktobra 2023. godine, napadom Hamasa na Izrael. Od tada traje invazija izraelske vojske na tu teritoriju. Do sada je stradalo preko 37.000 ljudi, a ranjeno je više od 85.000.
Vojni analitičar Aleksandar Radić kaže da globalna situacija u ovom trenutku nije mnogo drugačija nego što je bila tokom perioda tzv. hladnog rata. Ipak, za razliku od tada, smatra da više nema takve hegemonije, da su interesi vojnih sila diverzifikovani i da postoji više izvora iz kojih može da dođe do nekog velikog oružanog sukoba.
“Niko ne može da garantuje kako će se to razvijati, osim što možemo da živimo u uvjerenju da je rizik od neke forme dugog svjetskog sukoba ili niza velikih ratova u velikoj mjeri vjerovatan”, kazao je Radić za “Nezavisne novine”.
